အင္း၀ေရာက္ေျခရာမ်ား - အပုိင္း (၂၂)
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေပၚ လုပ္ေဆာင္ခဲ႔ေသာ သာသနာလုပ္ငန္းမ်ား။ (၃၉)
မယ္ေတာ္သခင္မကြန္ဗင္း The Assumption Convent.
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဘားရ္နားဘုိက္သာသနာျပဳမ်ားသည္ သကၠရာဇ္ ၁၇၆၈-ခုႏွစ္ကပင္ သာသနာလုပ္ငန္းမ်ားကုိ စတင္ၿပီး အေျခခ် ေဆာင္ရြက္ခဲ႔ႀကသည္။ ထုိစဥ္က ဘုန္းေတာ္ႀကီး ပိီအုိ ဂါလီဇီယားသည္ ဘားရ္နားဘုိက္အဖြဲ႔၀င္မ်ားတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ ပထမေက်ာင္းထုိင္အျဖစ္ တာ၀န္ယူထမ္းရြက္ခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၇၇၂-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး မာခ်ဲလုိ ေကာ္တင္းနုိးဗစ္သည္ မုိးေကာင္းကင္သုိ႔ ပင္ေဆာင္ခံရေတာ္မူေသာ မယ္ေတာ္သခင္မ ဘြဲ႔ခံေက်ာင္းေတာ္တြင္ တာ၀န္ယူ ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သည္။ ဤေက်ာင္းေတာ္တည္ရွိေသာ ေနရာသည္ ၿမိဳ႕ရုိးသဖြယ္ ခံတပ္စည္းရုိးျဖင့္ ၀ုိင္းရံထားေသာ ၿမိဳ႕မတည္ရွိရာအရပ္တြင္ ရွိခဲ႔သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး မာခ်ဲလုိေကာ္တင္းႏုိးဗစ္ လက္ထက္တြင္ အဆုိပါ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္း၀င္းအတြင္း၌ ေက်ာင္းေဆာင္သစ္မ်ားကုိ တုိးခ်ဲ႕ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔သည္။ ေက်ာင္းေဆာင္သစ္မ်ား အားလုံးကုိ ျမန္မာ သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ားကုိသာ အသုံးျပဳလ်က္ ျမန္မာနည္း ျမန္မာ႔ပုံစံမ်ားျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔သည္။ ထုိေက်ာင္းေဆာင္သစ္မ်ားကုိ အမ်ိဳးသမီးကေလးမ်ား ပညာသင္ႀကားေရးအတြက္ ရည္ညႊန္း ေဆာက္လုပ္ခဲ႔ ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤ စာသင္ေက်ာင္းသည္ အမ်ိဳးသမီး ဦးေရ (၁၀၀၀) တစ္ေထာင္ခန္႔ ဆံ႔ေသာ ပညာေရးေက်ာင္းျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသူကေလးမ်ားအား ထိန္းေက်ာင္း သင္ႀကားေပးရန္အတြက္ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး အခ်ိဳ႔ကုိ အုပ္ထိန္းသူမ်ား အျဖစ္ ခန္႔ထားသည္။ အဆုိပါ အုပ္ထိန္းသူမ်ားသည္ အိီတလီျပည္၏ ဘားရ္နားဘုိက္အသင္းဂုိဏ္းမွ ထပ္ဆင္႔ တည္ေထာင္ထားေသာ သီလရွင္ႀကီးမ်ား အသင္းဂုိဏ္း၏ ၀ိနည္း စည္းကမ္းမ်ားအတုိင္း လုိက္နာ ေစာင္႔ထိန္းေနထုိင္ ႀကရသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး မာခ်ဲလုိ ေကာ္တင္းႏုိးဗစ္ ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ႔ေသာ အမ်ိဳးသမီး ပညာေရးေက်ာင္းသည္ ေနာင္တြင္ ေပၚေပါက္လာခဲ႔ေသာ ကြန္ဗင္းေက်ာင္း အားလုံး၏ ေရွ႔ေျပး အမ်ိဳးသမိီးပညာေရး စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ျဖစ္ခဲ႔သည္။
(၃၉) A New Account of the East Indies, 1727. Vol 2.pg.15.By Alexander.
ii Della Vita di Giovanni Maria Percoto, Undine 1781.ByM.A Griffini.
iii. A Description of the Burmese Empire’ Sangermano
(ခ) စိန္ဂၽြန္း အမ်ိဳးသားေက်ာင္း St. John’s Boys School.
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ အမ်ိဳးသားကေလးမ်ားအတြက္ စာသင္ေက်ာင္းကုိလည္း စိန္ဂၽြန္းဘတၱစၥတားဘုရားေက်ာင္းတြင္ ဘားရ္နားဘုိက္မ်ားမွ ဖြင့္လွစ္ထားသည္ကုိလည္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ကာရ္ပါးနီသည္ သကၠရာဇ္ ၁၇၆၇ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စိန္ဂၽြန္း ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းတြင္ ေက်ာင္းထုိင္ျဖစ္ခဲ႔သည္။ စိန္ဂၽြန္း ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းသည္ မယ္ေတာ္သခင္မ ဘုရားေက်ာင္း တည္ရွိရာသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ၏ ျပင္ပရွိ ‘တပ္ကေလး’ ေခၚ ရပ္ကြက္တြင္ တည္ရွိသည္။ တပ္ကေလးသည္ ၿမိဳ႕မျပင္ပတြင္ ရွိေသာ္လည္း ၿမိဳ႕မထက္ လူဦးေရမ်ားျပားၿပီး လူမ်ိဳးေပါင္းစုံ ေနထုိင္ႀကသည္။ ၁၇၈၆-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားႏုိသည္ ေက်ာင္းထုိင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ႔သည္။ ၁၇၈၇-ခုႏွစ္တြင္ အထက္ျမန္မာျပည္ ေျမာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ နဘက္ရြာမွ ကုန္သည္ႀကီး. ဦးျမတ္ေက်ာ္၏ ေကာင္းမႈျဖင့္ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားကုိ ဥေရာပတုိက္ ပုံစံအတုိင္း အုတ္မ်ားအသုံးျပဳခါ ဘုန္းေတာ္ႀကိီး ကာရ္ပါးနီ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔ေသာ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားကုိ ျပဳျပင္ မြမ္းမံတုိးခ်ဲ႔ ေဆာက္လုပ္ေပး
![]()
ခဲ႔သည္။ ထုိျပင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားနုိသည္ ေက်ာင္းတြင္ သင္ႀကားပုိ႔ခ်ေပးေနေသာ ပညာသင္ရုိးညႊန္းကုိလည္း အဆင္႔တုိးျမွင့္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ႔သည္။(၄၀)
စိန္ဂၽြန္း အမ်ိဳးသားေက်ာင္းတြင္ သဒၵါက်မ္းစာစီစာကုံး ဒႆနိကေဗဒ၊ ဂဏန္းသခ်ၤာ၊ ပထ၀ီ၊ ေရေႀကာင္းပညာ အတတ္ပညာ အစရွိေသာ ဘာသာရပ္စုံကုိ သင္ႀကားေပးသည္။ ေက်ာင္းသည္ စည္းကမ္း ႀကီးမားသည္။ စန္ဂ်ယ္ရ္မားႏုိ ကုိယ္တုိင္ပင္ ေက်ာင္းစည္းကမ္း ခ်ိဳးေဖါက္သူမ်ားအား ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အျပစ္ဒဏ္ေပးေလ႔ရွိသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ အခ်ိန္မွန္မွန္ စာသင္ႀကားရသည္။ စာက်က္ရသည္။ ကာယဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ အားကစားႏွင့္ လက္ေတြ႔လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ ေဆာင္ရြက္ႀကရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ား ပညာေရးဘက္တြင္ ထူးခၽြန္ႀကၿပီး တာ၀န္ ၀တၱရားမ်ားကုိ စည္းကမ္း ေသ၀ပ္စြာျဖင့္ ေစာင္႔ထိန္းႀကသည္႔ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ား ျဖစ္ႀကသည္ဟု ျပင္ပေလာကမွ လက္ခံထားႀကသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းလုိက္နာမႈ ျမင့္မားၿပီး ပညာေရးဘက္တြင္ ထူးခၽြန္ တတ္ေျမာက္သည္႔ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ားကုိ ေမြးထုတ္ေပးနုိင္ခဲ႔သည္။ ေက်ာင္းဆင္းမ်ားကုိ လုပ္ငန္းရွင္ႀကီးမ်ားကုိ မိမိတုိ႔ လုပ္ငန္းခြင္မ်ား၌ အသုံးခ်ရန္ အထူး လုိလား ေတာင္႔တခဲ႔ႀကသည္။ ၁၇၆၀-ခုႏွစ္မ်ားမွ စတင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ႔ေသာ ရန္ကုန္ဆိပ္ကမ္းႀကီးသုိ႔ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာႀကီးမ်ားအား ေရေႀကာင္းျပမူးမ်ား အျဖစ္ အမွဳထမ္းေဆာင္ရြက္ႀကေသာ ေရတပ္မႈးမ်ားမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားႏုိ၏ တပည္႔သားရင္း ေက်ာင္းဆင္းမ်ားပင္ အမ်ားစု ျဖစ္ႀကသည္။
(၄၀) ‘ It (the school of Father Sangermano) contained fifty students who were instructed in several branches of learning and science, so that besides ecclesiastics it has produced skilful engineers, physicians and even pilots. “
Cf.Beginnings of Christian Missionary Education in Burma. “U Kaung. J B R S. 50th Anniversary 1960.pg.129
(ဂ) စိန္ဂၽြန္း တြဲဘက္ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္း St. John’s Minar Seminary.
ျမန္မာတုိင္းရင္းသားမ်ား ကက္သလိခ္ ရဟန္းေဘာင္သုိ႔ တက္လွမ္းနုိင္ရန္ ရည္ရြယ္၍ ပထမဆုံး ဖြင္႔လွစ္ခဲ႔ေသာ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းမွာ ၁၇၇၁-ခုႏွစ္က စစ္ကုိင္းတုိင္း ခင္ဦးၿမိဳ႕နယ္ မုံလွရြာတြင္ ဆရာေတာ္ပယ္ရ္ကုိတုိ ဖြင့္လွစ္ခဲ႔ေသာေက်ာင္း ျဖစ္သည္။ ၁၇၈၀-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားနုိသည္ အဆုိပါ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းကုိ စစ္ကုိင္းတုိင္း ေျမာင္ၿမိဳ႕နယ္ နဘက္ရြာသုိ႔ ေရႊ႔ေျပာင္းေပးခဲ႔သည္။ တဖန္ ၁၇၈၆-ခုႏွစ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားနုိသည္ ရန္ကုန္သုိ႔ တာ၀န္ ေရႊ႕ေျပာင္း ထမ္းယူေသာအခါ အဆုိပါ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းကုိ မိမိႏွင့္ တပါတည္း ရန္ကုန္သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႔ သြားခဲ႔ျပန္သည္။ ထုိတတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေျပာင္းေရႊ႔႕ခဲ႔ေသာ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းကုိ ရန္ကုန္ စိန္ဂၽြန္းဘတၱစၥတား စာသင္ေက်ာင္းတြင္ တြဲဘက္ထား၍ ဖြင္႔လွစ္ခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။
ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းသုိ႔ တက္ေရာက္ေနႀကေသာ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ားသည္ ေက်ာင္းေတာ္၏ စာေပ သင္ရုိးညႊန္းကုိ လုိက္နာသင္ႀကားရသည္႔ အျပင္ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ပညာရပ္မ်ား က်မ္းစာမ်ား ဒႆနိေဗဒ၊ တုိ႕ကုိလည္း သင္ယူႀကရသည္။
ျမန္မာတုိင္းရင္းသားမ်ား ကက္သလိခ္ ရဟန္းေဘာင္သုိ႔ တက္လွမ္းခဲ႔ႀက
ျမန္မာျပည္ရွိ ကက္သလိခ္သာသနာ တုိးတက္ျပန္႔ပြားေရးႏွင္႔ သာသနာ အဓြန္႔ရွည္ တည္တန္႔ခုိင္ၿမဲေရးအတြက္ ေဒသခံ တုိင္းရင္းသားမ်ား သာသနာ့ေဘာင္တြင္ ရွိေနျခင္းသည္ အထူးအေရးႀကီးေႀကာင္း ဘားရ္နားဘုိက္ သာသနာျပဳတုိ႔ ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္ခဲ႔ႀကသည္။ ဤစိီမံကိန္း ေအာင္ျမင္မႈ အတြက္ ဆရာေတာ္ပယ္ရ္ကုိတက္ လက္ထက္မွ စတင္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ခဲ႔သည္။ ဆရာေတာ္ မန္ေတဂါးဇားလက္ထက္တြင္ မိမိတို႕ ေမ်ွာ္မွန္းထားေသာ ပန္းတုိင္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ႔ႀကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤ ပန္းတုိင္သုိ႔ မျဖစ္မေန ဇြဲလုံးလျဖင့္ ခရီးႏွင္ခဲ႔သူမွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားႏိုျဖစ္သည္။ ၁၇၈၆ ခုနွစ္မွ စတင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ႔ေသာ စိန္ဂၽြန္း ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းသည္ (၇)ႏွစ္တာ အတြင္း ေအာက္ေဖၚျပပါ ျမန္မာ တုိင္းရင္းသားကေလးမ်ားကုိ သာသနာ႔ေဘာင္သုိ႔ ပုိ႔ေဆာင္ ေပးႏုိင္ခဲ႔သည္။
၁။ ဦးပဥၥင္းႀကီး၊ ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီး
၂။ ဦးပဥၥင္းႀကီး အျႏၵဴး ေမာင္ကုိး၊
`၃။ ဦးပဥၥင္းႀကီး အစ္ဂေနးဆီအုးစ္ ေဒဘရစ္တုိ။
၄။ ဦးပဥၥင္းႀကီး ဒီေပါလုိ၊
၅။ ဦးပဥၥင္းေလး (၂)ပါး
`၆။ သိကၡာေတာ္ရ ကုိရင္ႀကီး (၂)ပါး။
၇။ သကၤန္းရ ကုိရင္ ၁၂ ပါးတုိ႔ ျဖစ္ႀကသည္။
သကၠရာဇ္ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလသည္ ျမန္္မာျပည္ ကက္သလိခ္သာသနာေတာ္အတြက္ သမုိင္းစဥ္ဆက္ မေမ႔အပ္ေသာ မဂၤလာႏွစ္ျမတ္ျဖစ္သည္။ သာသနာဟူသည္ ဘုုရား၊ တရား၊ သံဃာ ဟူေသာ ရတနာသုံးပါး ျပည္႕စုံမွသာလွ်င္ သာသနာေတာ္၏ အဂၤါရပ္မ်ားျဖင့္ ျပည္႕စုံသည္ ဟုဆုိရေပမည္။ ဘားရ္နားဘုိက္ သာသနာျပဳတုိ႕သည္ သာသနာေတာ္ကုိ တည္ေထာင္ရာ၌ ဦးစြာ ပထမ ဘုရားအေႀကာင္းကုိ ေဟာေျပာခဲ႔ႀကသည္။ တရားေတာ္ကုိလည္း သြန္သင္ ႏွလုံးသြင္းေပးခဲ႔ႀကသည္။ ထုိရတနာမ်ား ျပည္စုံၿပီး ယခုမႈ တတိယ ရတနာမ်ားျဖစ္ေသာ သံဃယေတာ္မ်ားကုိ ေမြးထုတ္ ေပးခဲ႔ႀကေသာ အခ်ိန္သုိ႔ စုိက္ေရာက္လာခဲ႔ႀကျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရိီလမွာပင္ အထက္ျမန္မာျပည္ အမရပူရၿမိဳ႕ေတာ္၌ ဆရာေတာ္ မန္ေတဂါးဇားသည္ ျမန္မာတုိင္းရင္းသား ရင္ေသြးကေလးမ်ားျဖစ္ေသာ ဦးပဥၥင္းႀကီး ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ဦးပဥၥင္းႀကီး အျႏၵဴးေမာင္ကုိးနွင့္ ဦးပဥၥင္းႀကီး အစ္ဂေႏွးဆီအူးစ္ ေဒဘရစ္တုိတုိ႔အား ရဟန္းေဘာင္သုိ႔ တင္ေျမွာက္ေပးခဲ႔သည္။ ျမန္္မာျပည္ေရာက္ ဘားရ္နဘုိက္ သာသနာျပဳ အဖြဲ႔အားလုံး၏ ၀င္႔ႀကြားဖြယ္ရာ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာ ေန႔ျမတ္ျဖစ္သည္။ အလားတူ ျမန္မာရင္ေသြး ကေလးမ်ားကုိ ေမြးထုတ္ေပးခဲ႔သည္႕ မိဘမ်ားကုိလည္း အထူးပင္ ဂုဏ္ျပဳအပ္ေသာ ေန႔ျမတ္ျဖစ္သည္။
ရဟန္း သိကၡာေတာ္ကုိ ျမန္မာ႕ေျမေပၚတြင္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ခံယူခဲ႔ႀကေသာ ရဟန္း(၃)ပါးတုိ႔ အေႀကာင္းကုိ ေအာက္တြင္ အက်ဥ္းမွ် ေဖၚျပအပ္ပါသည္။
(၁) ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီး
ဂ်ိဳးဇက္ေမာင္ေမာင္ႀကီးသည္ စစ္ကုိင္းတုိင္း ေရဦးၿမိဳ႕နယ္ ၊ခ်မ္းသာရြာတြင္ ဖြားျမင္ခဲ႔သည္။ ၁၇၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္ မန္ေတဂါးဇားသည္ ခ်မ္းသာရြာတြင္ စတင္ အမႈထမ္းရြက္ခဲ႔ၿပီး၊ ကေလးမ်ား ပညာသင္ႀကားေရး အတြက္ စာသင္ေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ခဲ႔သည္။ ထုိေက်ာင္းတြင္ ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီးသည္ ပညာသင္ရင္း ႀကီးျပင္းလာျခင္း ျဖစ္သည္ ။ ရဟန္းတပါး ျဖစ္လုိသျဖင့္ မုံလွရြာတြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ရဟန္းျဖစ္ေက်ာင္းသုိ႔၄င္း၊ ထုိေနာက္ နဘက္ရြာသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕သြားေသာ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းႏွင့္ ရန္ကုန္သုိ႔ ေနာက္ဆုံးအႀကိိမ္ ေရာက္ရွိသြားၿပီး၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားနုိ လက္ေအာက္မွာပင္ ပညာရပ္မ်ားကုိ ဆက္လက္ ဆည္းပူးၿပီး ဆုံးခဲ႔ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္တြင္ ခ်မ္းသာရြာသည္ ျမန္မာ တုိင္းရင္းသားထဲမွ ပထမဆုံး ရဟန္းေတာ္ကုိ ေမြးထုတ္ေပးခဲ႔သည္႕နည္းတူ၊ ႏွစ္ေပါင္း (၁၆၀)ေက်ာ္ ေရာက္ခ်ိန္၊ သကၠရာဇ္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္၊ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားထဲမွ ပထမဆုံးေသာ ဆရာေတာ္ကုိ ေမြးထုတ္ေပးနုိင္ခဲ႔ျပန္သည္။ ဤ ပုဂိဳလ္ (၂)ပါးစလုံးသည္ ဂ်ိဳးဇက္ဘြဲ႔ အမည္ကုိ ခံယူထားႀကသည္။ ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီးသည္ ရဟန္း၀ါေတာ္ (၁၇)ႏွစ္၊ သကၠရာဇ္ ၁၈၁၀ ခုႏွစ္ မုံလွရြံာတြင္ သာသနာ၀န္ကုိ ထမ္းေဆာင္ေနခုိက္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ႔သည္။ ရဟန္းတုိ႔၏ ဂုဏ္သိကၡာေတာ္ႏွင့္ ျပည္႔စုံၿပီး ဘာသာတူမ်ား၏ ႀကည္ညိဳ ေလးစားမႈကုိ ခံစားရရွိသည္။ ၁၈၄၂ ခုနွစ္ ပုိင္းမ်ားတြင္ ေရာက္ရွိလာႀကေသာ အုိဘလိတ္ (Oblates) သာသနာျပဳမ်ားအား ေရွးမီ ကက္သလိခ္ ဘာသာတူမ်ားမွ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဂ်ိဳးဇက္ ေမာင္ေမာင္ႀကီးအေႀကာင္းကုိ ခ်ီးမြမ္း မဆုံး ျဖစ္ေနႀကေသးသည္။
(၂) ဘုန္းေတာ္ႀကိီး အၿႏၵဴး ေမာင္ကုိး
ဘုန္းေတာ္ႀကီး အၿႏၵဴး ေမာင္ကုိးသည္ စစ္ကုိင္းတုိင္း တန္ဆည္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေခ်ာင္းရုိးရြာတြင္ ဖြားျမင္ခဲ႕သည္။ နဘက္ရြာ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းမွ တဆင့္ ရန္ကုန္ေက်ာင္းသုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ႔သည္။ ၁၇၉၃ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရိီလတြင္ ဆရာေတာ္မန္ေတဂါးဇားလက္မွ အမရပူရၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ရဟန္းသိကၡာ ခံယူခဲ႔သည္ ဘုန္းေတာ္ႀကိီး အၿႏၵဴးေမာင္ကုိး၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသည္ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားထဲမွ ပထမဆုံး သူေတာ္စင္ဂုိဏ္း၀င္ (Religious) ျဖစ္ခဲ႔သည္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီး အစ္ဂေနစီဦးစ္နွင့္ အတူ ၁၈၀၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ (၁)ရက္ေန႔တြင္ ဘားရ္နားဘုိက္ အသင္းသားတုိ႔၏ ကတိသစၥာမ်ားကုိ ျပဳႀကလ်က္ အသင္းဂုိဏ္းကုိ ၀င္ေရာက္ခဲ႔သည္။ သကၠရာဇ္ ၁၈၀၆ ခုနွစ္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္ရ္မားနုိ အီတလီျပည္သုိ႔ ျပန္လည္ ႀကြျမန္းသြားေသာအခါ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေမာင္ကုိးသည္ ရန္ကုန္သာသနာရွိ စိန္ဂၽြန္းေက်ာင္းကုိ တာ၀န္ယူခဲ႔ရသည္။ ပညာေရးဘက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ သယ္ပုိးထမ္းရြက္ၿပီး အင္း၀သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ႔သည္။ သုိ႔ေသာ္ ၇န္ကုန္တြင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒီဘရစ္တုိ တပါးတည္း က်န္ရွိသျဖင့္ အင္း၀မွ ျပန္လည္ထြက္ခြါ၍ ရန္ကုန္ စိန္ဂၽြန္းေက်ာင္းတြင္ ျပန္လည္ တာ၀န္ယူ ထမ္းရြက္ခဲ႔ရသည္။ ၁၈၂၄ ခုနွစ္တြင္ စတင္ခဲ႔ေသာ ပထမ-အဂၤလိပ္ ျမန္မာ စစ္တြင္းကာလတြင္ ဒုကၡမ်ားႏွင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ႔ရသည္။ မိမိေက်ာင္းေတာ္ႀကီးအား ျဗတိသွ်တုိ႔ လက္ခ်က္ျဖင့္ မီးေလာင္ကၽြမ္းသည္ကုိ မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႕ ခံစား လုိက္ရသည္။ စစ္အတြင္းအခ်ိန္က ခံစားရရွိခဲ႔ေသာ ဒဏ္မ်ားျဖင့္ပင္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၌ ရန္ကုန္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ႔သည္။
(၃) ဘုန္းေတာ္ႀကီး အစ္ဂေနးစီးဦးစ္ ေဒဘရစ္တုိ
ဘုန္းေတာ္ႀကီး အစ္ဂေနးစီးဦးစ္ ေဒဘရစ္တုိသည္ ေပၚတူကီအမ်ိဳးသား ဖခင္ျဖစ္သူႏွင့္၊ အိႏိၵယ အမ်ိဳးသမီး မိခင္ျဖစ္သူ ၊မိဘႏွစ္ပါးမွ ရန္ကုန္တြင္ ဖြားျမင္ခဲ႔သည္။ မိဘႏွစ္ပါး ကက္သလိခ္ဘာသာ၀င္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ဒီဘရစ္တုိသည္ ငယ္စဥ္အခ်ိန္ကပင္ ကက္သလိခ္ဘာသာထဲသုိ႔ ၀င္ေရာက္လာခဲ႔သည္။ ဘာသာထဲသုိ႔ ၀င္ေရာက္လာေသာ အစ္ဂေနးဆီးအူးစ္ ေဒဘရစ္တုိသည္ ဘားရ္နားဘုိက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ စိတ္တုိင္းက် သူငယ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ခဲ႔သည္။ ေဒဘရစ္တုိသည္ အလြန္ ထူးျခားသူျဖစ္သည္႔ အျပင္ နာခံမႈ ႀကီးမားသူ၊ မိမိကုိုယ္ကုိ မိမိယုံႀကည္ စိတ္ခ်သူတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ႔သည္။ နဘက္ရွိ ရဟန္းျဖစ္သင္ေက်ာင္းသုိ႔ ဦးစြာ ပထမ တက္ေရာက္ခဲ႔သည္။ ထုိေနာက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး စန္ဂ်ယ္မားနုိႏွင့္ အတူ ရန္ကုန္ စိန္ဂၽြန္းေက်ာင္းသုိ႔ ပညာမ်ားကုိ ဆက္လက္ သင္ႀကားခဲ႔သည္။ အီတလီမွ ေရာက္ရွိလာေသာ သာသနာျပဳမ်ားႏွင့္ လြယ္ကူစြာ ဆက္သြယ္နုိင္ဘုိ႔ အီတလီဘာသာစကား၊ စာမ်ားကုိ သင္ႀကားခဲ႔ရာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၊ အထူး ခ်ိီးမြမ္းခံရေလာက္ေအာင္ အီတလီဘာသာစကားကုိ တတ္ေျမာက္သူ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ အဂၤလိပ္၊ ေပၚတူဂီ၊ စပိန္၊ ဟင္ဒူစတန္နီ၊ ပါဠိ၊ အစရွိေသာ ဘာသာစာေပမ်ားကုိလည္း တတ္ကၽြမ္းသူျဖစ္သည္။ စာမ်က္ႏွာ ၅၀၀ ပါရွိေသာ အီတလီ-ျမန္မာသဒၵါက်မ္းကုိလည္း ေရးသားျပဳစု ခဲ႕သည္။ အလားတူ အီတလီ-ျမန္မာ-ပါဠိ (၃) ဘာသာတြဲ အဘိဓာန္က်မ္းကုိလည္း ျပဳစုခဲ႔သည္။
အစ္ဂေနးဆီအူးစ္ ေဒဘရစ္တုိသည္ စာေပအျပင္၊ ေဆးဘက္ဆုိင္ရာ ပညာရပ္၌ ကၽြမ္းက်င္သူ ျဖစ္သည္။ အီတလီ-ျမန္မာ လက္တင္ (၃) ဘာသာျဖင့္ ေဆးက်မ္းမ်ားကုိလည္း ေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။ ျမန္မာတုိင္းရင္းေဆးမ်ားကုိ လက္တင္ဘာသာ အေခၚအေ၀ၚမ်ားႏွင့္ တြဲေပးသည္။ တနည္းဆုိေသာ္ အေရွ႕တုိင္း ေဆးပညာႏွင့္ အေနာက္တုိင္း ေဆးပညာရပ္မ်ားကုိ ဆုံဆည္း ဖလွယ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။
အႏုပညာပုိင္းတြင္လည္း ေတးဂီတ အႏုပညာသည္တစ္ဦး ျဖစ္သည္႔ အေလ်ာက္ အထူးသျဖင့္ ဓမၼေတးမ်ားကုိ စပ္ဆုိ ေရးသားခဲ႔သည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ရွိ ကက္သလိခ္အသင္းေတာ္အတြက္ ေပၚတူဂီ ဘာသာစကားျဖင့္ ခရစၥမတ္ဓမၼေတးမ်ားကုိ စပ္ဆုိ ေရးသားေပးခဲ႔သည္။ ပါစကားအခ်ိန္၌ ဆုိအပ္ေသာ ဓမၼေတးမ်ားကုိလည္း လက္တင္ဘာသာျဖင့္ ေရးသား စပ္ဆုိခဲ႔သည္။
ဆက္ရန္
အင္း၀ေရာက္ေျခရာမ်ား - အပုိင္း (၂၄)
.jpg)
